Teleurstelling na eerste RTL-verkiezingsdebat: “Te tam, te voorspelbaar en vol reclame”

De verwachtingen waren hooggespannen, maar het eerste grote televisiedebat van de verkiezingsperiode op RTL 4 wist zondagavond niet te overtuigen. Wat voor velen hét campagnemoment had moeten worden, mondde uit in een traag en vlak debat waarin weinig echt gebeurde. Door de afwezigheid van Geert Wilders bleef de spanning grotendeels uit — en tot frustratie van veel kijkers werd het debat vier keer onderbroken door reclameblokken. Op sociale media werd er massaal geklaagd: “Meer reclame dan politiek.”

Wilders schittert door afwezigheid

Nog vóór het debat begon, ging het vooral over één man: Geert Wilders. De PVV-leider besloot niet aanwezig te zijn, nadat hij volgens de NCTV op een lijst van een Antwerpse terreurcel zou hebben gestaan. Ondanks dat de dreiging inmiddels was afgenomen, bleef Wilders bij zijn besluit om zich tijdelijk niet in het openbaar te vertonen.

RTL had hem nog aangeboden om het debat vanuit de streng beveiligde Tweede Kamer te voeren, maar ook dat wees hij af. Daardoor was het debat vanaf de start uit balans: één van de invloedrijkste spelers in de Nederlandse politiek ontbrak, en dat was voelbaar in de toon én dynamiek van de avond.

Rob Jetten als vervanger: een ongelukkige keuze

De lege stoel van Wilders werd opgevuld door Rob Jetten (D66). Die beslissing zorgde voor gefronste wenkbrauwen bij politieke volgers. Volgens verschillende analisten, onder wie Victor Vlam, had RTL beter iemand uit het rechtse kamp kunnen uitnodigen, zoals Joost Eerdmans (JA21).

“Voor de inhoud was het beter geweest als JA21 bij het RTL-debat op de plek van Wilders had gestaan,” schreef Vlam op X. “Het rechtsconservatieve geluid ontbrak volledig, terwijl dat een belangrijk deel van het politieke spectrum vertegenwoordigt.”

De aanwezige lijsttrekkers — Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Dilan Yeşilgöz (VVD), Henri Bontenbal (CDA) en Rob Jetten (D66) — zorgden wel voor een keurige, maar weinig spannende avond.

“Te netjes, te voorspelbaar”

Volgens Vlam en veel kijkers ontbrak het debat aan pit. “Er werden vooral bekende standpunten herhaald,” aldus Vlam. “Er was geen echte confrontatie, geen verrassende uitspraken, geen energie. Het leek meer op een nette beleidsvergadering dan op een verkiezingsdebat.”

Ook op sociale media overheerste dat gevoel. “Het was alsof iedereen bang was om iets verkeerds te zeggen,” schreef een kijker. Een ander vatte het samen met: “Zonder Wilders geen debat, alleen beleefd gekeuvel.”

De verschillen tussen partijen kwamen wel aan bod — over onderwerpen als koopkracht, klimaat en veiligheid — maar de deelnemers bleven opvallend diplomatiek. Niemand wilde echt aanvallen, en dus bleef het debat hangen in keurige oneliners.

Reclameblokken frustreren kijkers

Wat de avond voor veel kijkers pas echt lastig maakte, waren de vele reclameonderbrekingen. Vier keer legde RTL het debat stil voor een blok advertenties, en dat brak volgens velen het tempo volledig.

“Die reclames verpesten de spanning,” schreef een kijker. “Net als het interessant wordt, komen er weer spots over autoverzekeringen.”

Ook Victor Vlam was kritisch:

“RTL is natuurlijk een commerciële zender, maar in verkiezingstijd mag je best iets meer dienstbaar zijn aan het publiek. Politiek is geen product tussen shampoo en frisdrank door.”

Zijn kritiek werd breed gedeeld. Zelfs andere mediakenner Raymond Mens merkte op dat dit in andere landen ondenkbaar is. “In de VS of het VK worden debatten nooit onderbroken voor reclame, zelfs niet op commerciële zenders.”

Fons Lambie krijgt lof

Eén lichtpuntje was de rol van Fons Lambie, de presentator van de avond. Zowel kijkers als kenners spraken hun waardering uit voor zijn kalme, deskundige aanpak.

“Een voortreffelijke debatleider,” vond Vlam. “Hij houdt orde zonder zichzelf te veel op de voorgrond te plaatsen. Hij stelt scherpe vragen en bewaakt de balans.”

Ook op sociale media werd Lambie geprezen om zijn rustige toon en het feit dat hij de deelnemers wist te laten uitpraten zonder dat het chaotisch werd. “Hij was de enige die het niveau overeind hield,” schreef iemand.

Een debat zonder vuur

Toch kon zelfs een goede presentator niet voorkomen dat de avond vlak aanvoelde. De gebruikelijke confrontaties — zoals tussen de VVD en de PVV, of tussen links en rechts — bleven uit. Zonder Wilders als tegenspeler miste vooral Dilan Yeşilgöz iemand om zich tegen af te zetten, en ook Frans Timmermans leek niet echt in zijn element.

“Zonder Wilders is het alsof je naar een voetbalwedstrijd kijkt zonder spits,” grapte een kijker online.

Politiek gezien pakte het voor de PVV-leider misschien gunstig uit: zijn naam viel voortdurend, terwijl hij zelf geen enkel risico liep. Zijn afwezigheid domineerde de berichtgeving, waardoor het debat alsnog over hem ging.

Reacties achter de schermen

Binnen verschillende partijen werd na afloop gemord over de formatkeuze en de beperkte spreektijd. Een campagnemedewerker van een middenpartij noemde het “een gemiste kans”.

“Als dit het niveau van de debatten blijft, haken mensen af. De bedoeling is dat kiezers keuzes kunnen maken, maar hier leer je niemand beter van kennen.”

Ook onder kijkers was de toon vergelijkbaar: degelijk, maar kleurloos. “De langste drie kwartier van de campagne tot nu toe,” schreef iemand op X.

Kijkcijfers en vooruitblik

Toch wist RTL ruim 1,2 miljoen kijkers te trekken — een stevig aantal, maar niet genoeg om van een succes te spreken. De meeste aandacht ging uit naar de kritiek achteraf, niet naar de inhoud van het debat zelf.

Met nog enkele weken tot de verkiezingen hopen zowel politici als kijkers op meer spanning en inhoud in de volgende debatten, bijvoorbeeld bij de NOS of SBS6. Vooral de vraag of Geert Wilders dan wél verschijnt, houdt de gemoederen bezig.

Een gemiste kans voor RTL

Het eerste RTL-debat liet zien hoe lastig het is om balans te vinden tussen journalistieke relevantie en commerciële belangen. De vele reclames, de voorspelbare toon en het ontbreken van politieke tegenspraak maakten dat de avond weinig indruk achterliet.

Zoals één kijker het samenvatte:

“Goede televisie? Niet echt. Maar een belangrijk campagnemoment? Dat zeker — vooral omdat het liet zien wat er mis kan gaan.”

Of de volgende debatten meer energie brengen, hangt af van de samenstelling — en van wie de moed heeft om écht de confrontatie aan te gaan.

📺 Wat vond jij van het debat?
Was het informatief of juist frustrerend door alle onderbrekingen? Deel je mening op onze Facebookpagina en praat mee over de verkiezingsstrijd.