Gratis busvervoer voor asielzoekers tussen Ter Apel en Emmen zorgt voor brede discussie: ‘Is dit de juiste oplossing?’

Het besluit om het busvervoer tussen het asielzoekerscentrum in Ter Apel en station Emmen voortaan kosteloos te maken voor bewoners van het azc, zorgt voor veel reacties in het hele land. Het gaat om een maatregel die vooral bedoeld is om de veiligheid in het openbaar vervoer te verbeteren, maar de keuze roept tegelijkertijd vragen op over gelijkheid, handhaving en de rol van vervoersbedrijven. Voorstanders spreken van een pragmatische aanpak, terwijl anderen vinden dat hiermee een verkeerd signaal wordt afgegeven.

Een lange geschiedenis van incidenten en overlast

Al jaren klinken er zorgen over de situatie op de buslijn tussen Ter Apel en Emmen. Chauffeurs gaven eerder aan dat zij regelmatig te maken kregen met ongewenst gedrag, onduidelijkheid rondom ticketbetalingen en spanningen die opliepen tijdens ritten. Het ging daarbij soms om groepen reizigers die niet wilden betalen of moeite hadden met de regels van het openbaar vervoer.

Hoewel veel ritten zonder problemen verliepen, waren de uitzonderingen heftig genoeg om de veiligheid van chauffeurs en medereizigers onderwerp van gesprek te maken. Buschauffeurs hebben meerdere keren aangegeven dat zij onder grote druk stonden en dat sommige situaties erg onprettig aanvoelden. Voor een sector waarin veiligheid en klantvriendelijkheid centraal staan, was dat een reden om te zoeken naar oplossingen.

Eerdere maatregelen boden onvoldoende resultaat

Het probleem aanpakken was complex. Het COA zette hosts in die bewoners van het azc begeleidden naar de bushalte en hielpen bij het opstappen. Deze hosts moesten vooral zorgen voor rust, begeleiding en uitleg over de regels. In Emmen werden extra toezichthouders ingezet, die reizigers te woord stonden en konden ingrijpen als dat nodig was. Ook Qbuzz schakelde boa’s in op reguliere buslijnen. De buschauffeurs en boa’s hadden portofoons om sneller te kunnen communiceren wanneer zich iets voordeed.

Hoewel deze maatregelen soms hielpen om de situatie tijdelijk te stabiliseren, bleek de structurele overlast niet volledig te verdwijnen. De vraag bleef dus bestaan: wat kan er gedaan worden om ritten veiliger, rustiger en voorspelbaarder te maken?

Nieuwe aanpak: gratis pendeldienst moet rust terugbrengen

Daarom is nu besloten dat het vervoer tussen het azc in Ter Apel en station Emmen gratis wordt. Het doel hiervan is niet om bepaalde groepen te bevoordelen, maar om een belangrijk spanningspunt weg te nemen: de discussie over betalen. In eerdere incidenten bleek vooral de discussie over het wel of niet kopen van een ticket aanleiding voor onrust. Door dat element weg te nemen, hoopt Qbuzz dat de ritten voortaan zonder spanningen verlopen.

Qbuzz-directeur Laurence Hovenkamp noemt deze beleidswijziging een belangrijke schakel in een bredere aanpak. Volgens haar is de combinatie van maatregelen essentieel: toezicht, begeleiding én kosteloos vervoer voor deze specifieke route moeten samen zorgen voor een veiligere omgeving.

“Het vrij beschikbaar stellen van de pendeldienst is een cruciale stap om het totale pakket aan maatregelen te laten slagen,” aldus Hovenkamp.

Het gaat hierbij dus niet enkel om gratis reizen, maar om een compleet beleid dat onrust moet voorkomen en de ervaring van chauffeurs en reizigers moet verbeteren.

Veel discussie op sociale media

Het besluit zorgt online voor stevige reacties. Veel mensen vragen zich af waarom één specifieke groep gratis mag reizen, terwijl andere reizigers wel moeten betalen voor dezelfde afstand. Zij ervaren het als oneerlijk dat er kennelijk middelen beschikbaar zijn om dit vervoer kosteloos te maken, terwijl dit voor regulier openbaar vervoer niet gebeurt.

Aan de andere kant zijn er ook mensen die de keuze pragmatisch en begrijpelijk vinden. Zij wijzen op het feit dat veiligheidspunten in het openbaar vervoer bovenaan staan, en dat het wegnemen van conflictmomenten een bewezen manier is om de rust te bewaren. Volgens deze groep is het beter om te investeren in stabiliteit dan dat chauffeurs en reizigers zich onveilig voelen.

Waarom gratis vervoer als oplossing wordt gezien

Dat de betaaldiscussie zo’n grote rol speelt, heeft vooral te maken met het karakter van de route. Het traject tussen het azc en het station wordt dagelijks gebruikt door een grote, relatief vaste groep reizigers. Voor sommige bewoners van het azc is onduidelijk hoe het Nederlandse betaal- en vervoerssysteem werkt, waardoor misverstanden kunnen ontstaan.

Door het traject tijdelijk gratis te maken, hoopt men de ritten voorspelbaarder te maken en chauffeurs te ontlasten. Als er geen discussies meer zijn bij het instappen, komt er meer rust in de bus én aan de halte. Bovendien maakt het toezicht door hosts en boa’s het makkelijker om te signaleren waar extra uitleg of begeleiding nodig is.

Is dit de omgekeerde wereld?

Veel reacties online zijn gebaseerd op het idee dat er nu een “beloning” wordt gegeven voor gedrag dat eerder tot problemen leidde. Mensen vrezen dat er een precedent wordt geschapen: dat wie onrust veroorzaakt uiteindelijk extra geholpen wordt. Daarom noemen sommigen het besluit symbolisch ‘de omgekeerde wereld’.

Tegelijkertijd benadrukken beleidsmakers dat dit geen beloning is, maar een veiligheidsmaatregel. Het is vergelijkbaar met andere situaties waarin conflicten worden voorkomen door een procedure te vereenvoudigen — zoals wanneer voetbalclubs extra pendelbussen inzetten voor supportersgroepen om opstootjes te voorkomen.

Gelijke behandeling en toegankelijkheid van het openbaar vervoer

Een belangrijk punt in de discussie is het gevoel van gelijkheid. Het openbaar vervoer is een publieke dienst die voor iedereen toegankelijk moet zijn, en veel reizigers vinden dat regels voor iedereen hetzelfde moeten zijn. Wanneer één groep op een bepaalde route gratis reist, roept dat automatisch vragen op over solidariteit, eerlijkheid en uniformiteit van beleid.

Daarom benadrukken de betrokken partijen dat dit een uitzonderlijke situatie is, specifiek gekozen voor een zeer specifiek traject met specifieke veiligheidsuitdagingen. Het is dus geen beleidswijziging die breder wordt ingevoerd.

Hoe gaat het verder?

Voor nu blijft de gratis pendeldienst onderdeel van een proefperiode. In die periode wordt gemeten of het aantal incidenten daadwerkelijk afneemt en of chauffeurs zich veiliger voelen. Ook wordt gekeken of de begeleiding van het COA, de inzet van toezichthouders en het contact tussen vervoerder en overheid voldoende zijn om de situatie duurzaam te verbeteren.

Wanneer blijkt dat de maatregel effectief is, kan deze langer worden aangehouden. Als de resultaten tegenvallen, zullen opnieuw aanpassingen nodig zijn.

Wat vind jij van dit besluit?

Het onderwerp raakt veel mensen, omdat het gaat over veiligheid, verantwoordelijkheid en eerlijkheid. Vind jij het verstandig om dit traject gratis te maken om zo de rust terug te brengen? Of zijn er volgens jou andere oplossingen mogelijk die zowel veilig als eerlijk voelen?

Laat het vooral weten in de reacties — de discussie is nog lang niet voorbij, en jouw mening telt mee in hoe dit soort beleidskeuzes in de toekomst worden vormgegeven.